Fan fiction là gì? Tại sao fan fiction lại phổ biến trong giới trẻ? Fan fiction mang đến những lợi ích và tác hại như thế nào? Trong bài viết này, Thì Thầm Gen Z sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về loại hình sáng tác đầy sức hút này. Cùng khám phá nhé!
Fan fiction là gì?
Fan fiction (viết tắt là fanfic) là những tác phẩm do người hâm mộ tự viết dựa trên những nhân vật, cốt truyện hoặc vũ trụ của một tác phẩm gốc. Các tác giả fanfic thường muốn tạo ra những tình huống mới, khai thác chi tiết chưa được nhắc đến trong tác phẩm chính hoặc thay đổi kết thúc theo hướng mà họ mong muốn.
Tại sao lại có fan fiction?
Fan fiction xuất hiện từ nhu cầu thể hiện đam mê và trí tưởng tượng của người hâm mộ. Khi một bộ truyện hoặc bộ phim để lại những câu hỏi chưa được giải đáp, fan fiction là cách giúp người đọc thỏa mãn trí tò mò. Bên cạnh đó, fanfic là nơi giúp các tác giả trẻ rèn luyện kỹ năng viết lách và giao lưu với những người có chung sở thích.
Bạn có bao giờ bối rối vì những từ lạ lùng trên mạng xã hội chưa? Hãy cùng chúng mình giải ngố qua bộ từ điển NGÔN NGỮ GEN Z sau nha!
Đặc điểm của fan fiction là gì?
Điểm đặc trưng của fan fiction là sự sáng tạo không giới hạn, cho phép tác giả mở rộng cốt truyện, phát triển nhân vật theo những hướng mới hoặc thậm chí thay đổi hoàn toàn bối cảnh.
Một số đặc điểm nổi bật của fan fiction gồm:
- Dựa trên tác phẩm có sẵn: Các câu chuyện fan fiction thường khai thác nội dung từ một tác phẩm gốc đã được yêu thích.
- Đa dạng về thể loại: Fan fiction có thể thuộc nhiều thể loại như lãng mạn, phiêu lưu, hành động, hài hước hoặc thậm chí crossover (kết hợp nhiều tác phẩm).
- Tự do sáng tạo: Người viết có thể thay đổi diễn biến cốt truyện, thêm nhân vật mới hoặc khám phá những khía cạnh chưa được nhắc đến trong tác phẩm gốc.
- Chủ yếu được chia sẻ miễn phí: Fan fiction thường được đăng tải trên các nền tảng trực tuyến và diễn đàn dành cho cộng đồng người hâm mộ.
- Không chính thức: Vì không thuộc quyền sở hữu của tác giả gốc, fan fiction không được xem là nội dung chính thống nhưng vẫn được đông đảo độc giả đón nhận.
Với những đặc điểm trên, fan fiction không chỉ là một hình thức để người hâm mộ thể hiện niềm yêu thích mà còn giúp người viết rèn luyện kỹ năng sáng tác và phát triển trí tưởng tượng phong phú.
Mặt lợi và hại của fan fiction là gì?
Việc sử dụng lại nhân vật, cốt truyện của một tác phẩm để phát triển và tạo ra tác phẩm mới có được xem là phù hợp? Những lợi ích từ fan fiction là gì? Dưới đây là một số ưu điểm:
Về ưu điểm
- Khuyến khích sáng tạo và phát triển kỹ năng viết: Người viết fanfic có thể rèn luyện khả năng viết lách mà không cần tạo ra toàn bộ thế giới hoặc nhân vật từ đầu. Giúp cải thiện cách xây dựng cốt truyện, phát triển nhân vật và diễn đạt ý tưởng.
- Mở rộng và khám phá thế giới của tác phẩm gốc: Fanfic giúp mở rộng câu chuyện, khai thác những góc khuất mà nguyên tác chưa đề cập. Ví dụ: Viết tiếp cuộc sống của nhân vật sau khi truyện kết thúc hoặc đặt họ vào một bối cảnh khác (Alternate Universe – AU).
- Thỏa mãn trí tưởng tượng của người hâm mộ: Fanfic giúp người đọc và người viết tận hưởng những kịch bản mà họ mong muốn, như thay đổi kết thúc, tạo ra cặp đôi yêu thích (ship), hoặc cải thiện những chi tiết chưa hợp lý trong nguyên tác.
- Tạo ra một cộng đồng gắn kết: Cộng đồng fanfic thường rất thân thiện, nơi mọi người có thể chia sẻ, thảo luận và nhận phản hồi về tác phẩm của mình. Các nền tảng như AO3, FanFiction.net, Wattpad giúp người viết kết nối với người đọc trên toàn thế giới.
- Đọc và viết miễn phí: Không giống như xuất bản sách chính thống, fanfic không chịu áp lực về doanh thu hay kiểm duyệt chặt chẽ. Người viết có thể sáng tác theo ý thích mà không cần lo lắng về bản quyền (miễn là không sử dụng cho mục đích thương mại).
- Là bệ phóng cho những nhà văn tiềm năng: Nhiều tác giả nổi tiếng từng bắt đầu từ việc viết fanfic, như E.L. James (tác giả Fifty Shades of Grey, ban đầu là fanfic của Twilight). Một số fanfic nổi tiếng đến mức được chuyển thể thành tiểu thuyết hoặc phim riêng.
Về nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm, fac fiction thường vướng ồn ào bởi những nhược điểm sau:
- Vi phạm bản quyền: Vì sử dụng nhân vật, bối cảnh từ tác phẩm gốc, fanfic có thể bị coi là vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Một số tác giả gốc không thích fanfic và có thể yêu cầu gỡ bỏ (ví dụ: Anne Rice từng cấm fan viết fanfic về Interview with the Vampire).
- Không phải lúc nào cũng có chất lượng cao: Vì fanfic được viết bởi người hâm mộ không chuyên, nên chất lượng có thể không đồng đều. Một số fanfic có lỗi chính tả, ngữ pháp, hoặc tình tiết phi logic do chưa được chỉnh sửa kỹ.
- Tính sáng tạo bị giới hạn: Dù fanfic cho phép người viết sáng tạo, nhưng họ vẫn bị ràng buộc bởi thế giới và nhân vật có sẵn. Một số fanfic chỉ là sự sao chép hoặc biến tấu nhẹ từ nguyên tác, không thực sự mới mẻ.
- Không thể thương mại hóa: Fanfic thường chỉ tồn tại trong cộng đồng miễn phí, rất khó để kiếm tiền từ nó vì vấn đề bản quyền. Nếu muốn xuất bản chính thức, tác giả phải thay đổi toàn bộ cốt truyện và nhân vật để tránh vi phạm.
- Gây tranh cãi trong cộng đồng fan: Một số fanfic làm thay đổi quá nhiều tính cách nhân vật (OOC – Out of Character) hoặc có nội dung gây tranh cãi (ví dụ: biến nhân vật phản diện thành người tốt). Điều này có thể dẫn đến xung đột giữa những người hâm mộ có quan điểm khác nhau.
Các thuật ngữ về fan fiction
Fanfiction có rất nhiều thuật ngữ riêng mà cộng đồng fan thường sử dụng để mô tả thể loại, nội dung, phong cách viết, và cách phát triển nhân vật. Dưới đây là những thuật ngữ phổ biến nhất trong thế giới fanfiction:
Thuật ngữ về thể loại
| Thuật ngữ | Giải nghĩa |
| Canon | Là những sự kiện, nhân vật và cốt truyện được xác nhận trong nguyên tác. |
| Fanon | Những chi tiết không có trong nguyên tác nhưng lại được fan hâm mộ chấp nhận rộng rãi. |
| AU (Alternate Universe – Vũ trụ thay thế) | Fanfic đặt nhân vật vào một thế giới khác với nguyên tác. |
| Crossover | Kết hợp hai hoặc nhiều tác phẩm khác nhau vào cùng một câu chuyện. |
| Fix-it Fic | Fanfic sửa lại những tình tiết trong nguyên tác mà fan không thích, đặc biệt là cái kết. |
| Fluff | Fanfic có nội dung nhẹ nhàng, dễ thương, thường tập trung vào các khoảnh khắc hạnh phúc của nhân vật. |
| Angst | Fanfic có nội dung buồn bã, đau khổ, thường khai thác cảm xúc tiêu cực của nhân vật. |
| Crack Fic | Fanfic có tình tiết vô lý, hài hước hoặc kỳ quặc một cách quá đà. |
| Dark Fic | Fanfic có nội dung u ám, bạo lực hoặc khai thác những chủ đề nhạy cảm như tâm lý, tội phạm. |
| Fanfic 2d là gì | là fanfiction dựa trên các nhân vật và thế giới trong các tác phẩm 2D như: anime, manga, visual novel hoặc game. |
| Fanfic OTP | là fanfiction tập trung vào một cặp đôi yêu thích nhất của người viết hoặc người đọc. |
Thuật ngữ về mối quan hệ nhân vật
| Thuật ngữ | Giải nghĩa |
| Ship (Shipping) | Việc gán ghép hai nhân vật thành một cặp đôi, dù họ có thực sự bên nhau trong nguyên tác hay không. |
| OTP (One True Pairing) | Cặp đôi mà người viết hoặc fan yêu thích nhất. |
| BroTP | Một cặp đôi có mối quan hệ thân thiết nhưng chỉ ở mức tình bạn. |
| OT3, OT4… | Chỉ các mối quan hệ nhiều hơn hai người (đa tình). |
| Slow Burn | Một fanfic phát triển tình cảm giữa các nhân vật một cách chậm rãi và tự nhiên. |
| Love Triangle | Mối quan hệ tay ba giữa ba nhân vật. |
| OOC (Out of Character) | Khi một nhân vật có tính cách khác hẳn so với nguyên tác. |
| Mpreg (Male Pregnancy) | Khi một nhân vật nam có thể mang thai. |
Thuật ngữ về cộng đồng fan fiction
| Thuật ngữ | Giải nghĩa |
| Beta Reader | Người giúp tác giả chỉnh sửa lỗi chính tả, logic và diễn đạt trước khi đăng tải fanfic. |
| R&R (Read & Review) | Lời kêu gọi người đọc đọc và để lại nhận xét về fanfic. |
| Headcanon | Những giả thuyết của fan về nhân vật hoặc câu chuyện, dù chưa được xác nhận trong nguyên tác. |
| Fandom | Cộng đồng người hâm mộ của một tác phẩm hoặc một thể loại nào đó. |
| Mary Sue / Gary Stu | Một nhân vật hoàn hảo đến mức phi lý, không có khuyết điểm, thường khiến câu chuyện trở nên thiếu thực tế. |
Các câu hỏi thường gặp
Fan fiction có hợp pháp không?
Fan fiction thường nằm trong vùng xám của luật bản quyền. Nếu một tác phẩm fan fiction không nhằm mục đích thương mại và chỉ được chia sẻ miễn phí, nó thường không bị xem là vi phạm nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số tác giả hoặc công ty sở hữu bản quyền không cho phép fan fiction dựa trên tác phẩm của họ. Vì vậy, trước khi viết và chia sẻ fan fiction, người sáng tác nên tìm hiểu chính sách của tác giả gốc.
Có bao nhiêu loại fan fiction?
Fan fiction rất đa dạng, nhưng một số thể loại phổ biến bao gồm:
- Canon-compliant: Câu chuyện bám sát nội dung gốc.
- Alternate Universe (AU): Đặt nhân vật vào bối cảnh hoàn toàn khác so với nguyên tác.
- Crossover: Kết hợp nhân vật hoặc thế giới từ nhiều tác phẩm khác nhau.
- Fix-it fic: Sửa lại những chi tiết hoặc kết thúc trong tác phẩm gốc mà người viết không hài lòng.
- Shipping fic: Khai thác mối quan hệ tình cảm giữa các nhân vật, đôi khi là những cặp đôi không có trong nguyên tác.
- Self-insert: Nhân vật chính là phiên bản của tác giả hoặc người viết tự đưa mình vào câu chuyện.
Fan fiction có thể trở thành tác phẩm chính thức không?
Có, nhưng rất hiếm. Một số fan fiction thành công có thể được chuyển thành tác phẩm gốc nếu tác giả thay đổi nội dung để tránh vi phạm bản quyền. Ví dụ, Fifty Shades of Grey từng là fan fiction dựa trên Twilight trước khi được chỉnh sửa và xuất bản thành tiểu thuyết riêng. Tuy nhiên, để fan fiction trở thành tác phẩm chính thức, cần có sự đồng ý của tác giả gốc hoặc chủ sở hữu bản quyền.
Tại sao fan fiction lại phổ biến?
Fan fiction phổ biến vì nó cho phép người hâm mộ tiếp tục khám phá thế giới và nhân vật yêu thích theo những cách mới. Ngoài ra, việc viết và đọc fan fiction không chỉ mang tính giải trí mà còn tạo ra một cộng đồng gắn kết, nơi mọi người có thể chia sẻ đam mê và sáng tạo của mình. Sự phổ biến của các nền tảng như Wattpad, Archive of Our Own (AO3) và FanFiction.net cũng giúp fan fiction dễ dàng tiếp cận hơn bao giờ hết.
Có nên viết fan fiction về người nổi tiếng không?
Viết fan fiction về người nổi tiếng (còn gọi là Real Person Fiction – RPF) là một chủ đề gây tranh cãi. Một số người cho rằng đây chỉ là một hình thức sáng tạo vô hại, nhưng những người khác lại xem đó là xâm phạm quyền riêng tư. Đặc biệt, nếu fan fiction có nội dung không phù hợp hoặc ảnh hưởng đến danh tiếng của nhân vật ngoài đời thực, nó có thể gây tranh cãi và thậm chí bị phản đối. Vì vậy, nếu viết RPF, người sáng tác nên cân nhắc về đạo đức và sự tôn trọng đối với nhân vật mà họ đang viết.
“Fan fiction là gì?” – Đó không chỉ là một hình thức sáng tác mà còn là một cách để người hâm mộ thể hiện tình yêu với tác phẩm yêu thích và rèn luyện kỹ năng viết. Dù còn nhiều tranh cãi, fan fiction vẫn là một phần quan trọng trong văn hóa sáng tạo của cộng đồng trẻ. Nếu bạn yêu thích viết lách và muốn khám phá thế giới fan fiction, đừng ngần ngại thử sức! Theo dõi Thì Thầm Gen Z để cập nhật thêm nhiều nội dung thú vị về xu hướng giới trẻ.
